Młodzi pamiętają, czyli Metalka z wizytą w Hanowerze
O tym, że początek roku szkolnego nie musi wiązać się z tęsknotą za wakacjami, przekonało się 15 uczniów Zespołu Szkół Technicznych im. St. Staszica w Nowym Targu – tzw. Metalki, którzy już w drugim tygodniu nauki razem z dwójką nauczycieli wzięli udział w programie #you[th]remember[s] współfinansowanym przez Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży i odwiedzili naszych zachodnich sąsiadów.
Ta przygoda zaczęła się dla nich 9 września wczesnym rankiem, kiedy spod szkoły wyjechali w kierunku Hanoweru. Aby trasa nie była nużąca i mogła obfitować w dodatkowe atrakcje, postanowili oni wyjechać nieco wcześniej, by po drodze zrobić krótką pauzę w stolicy Niemiec. Spacer po Berlinie rozpoczęli od serca miasta – słynnego Alexanderplatz. Przeszli następnie obok Czerwonego Ratusza, by dotrzeć na Wyspę Muzeów. Tu mogli podziwiać katedrę protestancką, budynki Muzeum Pergamońskiego i Starej Galerii Narodowej oraz niedawno odbudowany zamek Berliner Schloss. Nie mogło zabraknąć również przechadzki słynną ulicą Unter den Linden, która poprowadziła wszystkich aż do Pariser Platz i Bramy Brandenburskiej. Tam już czekał bus, którym ruszyli w dalszą podróż do Hanoweru. Z okien maszyny młodzież mogła jeszcze przez chwilę podziwiać Berlin: Ogrody Tiergarten oraz kolumnę zwycięstwa – Siegessäule.
Popołudniem polska ekipa dotarła do Hanoweru, a dokładniej do miejsca noclegowego w dzielnicy Misburg. Tam czekała na nich nie tylko gorąca kolacja, ale przede wszystkim partnerzy niemieccy. Były powitania, pierwsze rozmowy, wrażenia oraz wieczorek zapoznawczy i integracyjny oraz przygotowanie do następnego dnia.. Już nazajutrz miały rozpocząć się zajęcia projektowe.
Warsztaty dla polskiej i niemieckiej młodzieży zorganizowało mieszczące się w sercu Hanoweru ZeitZentrum Civil Courage. Uczniowie zapoznali się biografiami często mało znanych, niemych bohaterów, którzy w trudnych czasach III Rzeszy mieli siłę i odwagę, by panującemu złu się przeciwstawić. Młodzież wgłębiła się również w tajniki tworzenia komiksu. Prowadzone z pasją zajęcia pozwoliły wydobyć mocno nieraz ukryte talenty malarskie i pobudzić kreatywność młodych umysłów. Już po pierwszym dniu zajęć słychać było ożywione dyskusje między młodzieżą, jak i co można by przedstawić. Głównym założeniem warsztatów było bowiem nie tylko poznanie historii minionych lat, ale umiejętność jej przedstawienia w krótkiej formie obrazkowej.
Aby jeszcze pełniej otworzyć się na działanie sztuki, gospodarze zaprosili uczniów do Sprengel Museum. Zajęcia prowadzone przez pracowników placówki miały na celu uwrażliwić młodych na różnorakie formy przekazu. Pomocą w tym „uwrażliwianiu” było obcowanie ze sztuką takich wybitnych twórców, jak Pablo Picasso, Edvard Munch, Marc Chagall czy Zbyněk Sekal.
Popołudniowy czas w poszczególne dni również obfitował w różnorakie atrakcje i aktywności. Jedną z nich była gra miejska, gdzie uczniowie podzieleni na grupy mieli za zadanie przemieścić się do wskazanych miejsc centrum Hanoweru, uzyskać informacje o danych obiektach i poznać nieco historii stolicy Dolnej Saksonii. Zobaczyli urokliwie położony Nowy Ratusz, kościół Marktkirche, budynek Landstagu, zabytkowe kamienice, Stary Ratusz – gotycką wizytówkę miasta. Duże wrażenie na młodych zrobił kościół św. Idziego, który pozbawiony funkcji sakralnej, stoi bez dachu jako przykry, ale wymowny pomnik zniszczeń wojennych w Hanowerze, spowodowanych bombardowaniem alianckim. Uzupełnieniem zwiedzania miasta był rejs po sztucznym jeziorze Maschsee.
Wieczory to z kolei potężna dawka integracji międzynarodowej. Służyły temu gry, konkurs karaoke, wspólne ognisko, śpiewy przy gitarze, zabawy integracyjne, a także piłkarski klasyk, czyli mecz Niemcy-Polska. Tym razem to drużyna Biało-Czerwonych była górą, pokonując rywali 4:1. Warto przy tym zaznaczyć, że rozgrywka odbyła się w duchu zdrowej rywalizacji, bez negatywnych emocji czy brutalnych fauli.
Bardzo ciekawym punktem pobytu była wizyta w miejscu pamięci Ahlem. W tej dzielnicy w XIX wieku powstała szkoła ogrodnicza przeznaczona dla społeczności żydowskiej. Placówka ta poprzez naukę zawodu miała pomóc w znalezieniu pracy i integracji młodych Żydów. W pierwszych latach dyktatury nazistowskiej szkoła pomagała w emigracji Żydów do innych krajów, zwłaszcza do Palestyny. W 1941 r. jej przeznaczenie się zmieniło. Niemcy zamienili ją w punkt zbiorczy, z którego organizowano masowe deportacje. Ahlem, które miało być spokojną oazą życia żydowskiego, stało się punktem, z którego wyruszali oni na śmierć. Ponadto budynki szkoły były wykorzystywane jako tymczasowe więzienie, zaś dawną altanę przeznaczono na miejsce dokonywanych egzekucji. Dziś Ahlem jest miejscem pamięci, w którym wizyta była swoistą lekcją historii: przypomniała o pierwszych oznakach i zagrożeniach nietolerancją płynącą od nazistów, o ustawach norymberskich czy nocy kryształowej. Wreszcie o konferencji w Wansee, w czasie której zapadła decyzja o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, czyli o zorganizowaniu obozów zagłady. Lekcja ta miała przypomnieć wszystkim, że zło nieraz zaczyna się od drobnych rzeczy, stopniowo się rozszerza, powiększa. Tymczasem powinniśmy pamiętać, że jedenaste przykazanie – jak mówi Marian Turski, były więzień obozu Auschwitz-Birkenau – to „Nie bądź obojętny”.
Efektem całotygodniowej pracy: warsztatów, wizyty w Sprengel Museum oraz miejscu pamięci Ahlem były przedstawione w formie krótkich komiksów historie zwykłych ludzi, którzy odważyli przeciwstawić się nazistowskiemu totalitaryzmowi i złu II wojny światowej. Uroczysty wernisaż prac uczniów zorganizowano w sobotę, 14 września w ZeitZentrum Civil Courage. Wydarzenie to było otwarte dla wszystkich, zaś jego organizatorzy rozpowszechnili o nim informację w mediach. Stąd licznie zgromadzeni goście, którzy z zainteresowaniem przyglądali się efektom pracy młodych twórców.
Na otwarciu wystawy byli przedstawiciele ZeitZentrum Civil Courage, szkoły partnerskiej Otto Brenner Schule oraz Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Pojawił się również burmistrz Hanoweru, Thomas Hermann, który podkreślił, jak ważne jest pielęgnowanie pamięci, budowane więzi porozumienia oraz podziękował młodzieży za ich pracę i zaangażowanie. Przypomniał on również niełatwą historię relacji polsko-niemieckich oraz wyraził nadzieję, że tego typu spotkania będą zaczynem nowej, lepszej i pełnej nadziei historii. Na zakończenie wręczył on młodzieży certyfikaty udziału w projekcie.
Na efektowne zwieńczenie dnia, jak i całej wizyty, trzeba było poczekać do sobotniego wieczoru. W przepięknych, urządzonych w stylu angielskim ogrodach Herrenhausen w sezonie letnim odbywa się Międzynarodowy Festiwal Sztucznych Ogni. Co kilka tygodni inne państwo przygotowuje blisko półgodzinny pokaz fajerwerków. Tego roku, zakończenie konkursu przypadło właśnie 14 września. Tym razem zostało ono przygotowane przez Słowację. Uczestnicy projektu PNWM spotkali się wieczorem, by podziwiać na niebie niezwykły, zapierający dech w piersiach spektakl, okraszony wspaniałą muzyką. Głównym motywem muzycznym pokazu była ścieżka dźwiękowa z serialu „Gra o tron”.
Niedzielny poranek to już ostatni akcent pobytu w Hanowerze. Było to wspólne śniadanie, ewaluacja projektu i… czas pożegnań. Były wymieniane uściski, objęcia, wymiana podpisanych koszulek, padały słowa: „Do zobaczenia!”, „See you again!”, „Tschüs!”, a przy tym niejedno oko dziwnie się zaszkliło. O wartości nawiązanych relacji może świadczyć fakt, że niektórzy spośród uczniów już planują odwiedzić siebie, tym razem już prywatnie. Tym bardziej ucieszyła ich informacja, że takie spotkania mogą być również wspierane przez PNWM.
Droga powrotna dla uczniów Metalki obfitowała w kolejną atrakcję. Był to mały postój w Dreźnie. Młodzież podczas spaceru po stolicy Saksonii, mogła podziwiać przepiękną architekturę miasta. Wśród zabytków, które zobaczyli można wymienić: Pałac Zwinger, Zamek Wettynów, Opera Drezdeńska, Katedra Świętej Trójcy, Augustusbrücke, Frauenkirche, Tarasy Brühla czy Malowidło Orszak Książęcy. Po tym krótkim, ale jakże intensywnym spacerze, pozostało już tylko obrać kierunek: Nowy Targ i ruszyć w drogę powrotną. Ta zakończyła się szczęśliwie późnym wieczorem, a właściwie już w nocy z niedzieli na poniedziałek.
Drugi tydzień września obfitował w wiele atrakcji. To zwiedzanie 3 dużych miast: Berlina, Hanoweru i Drezna, to wizyty w miejscach pamięci, muzeach, udział w grze miejskiej. To wreszcie intensywne i twórcze warsztaty oraz wernisaż powstałych prac. Najważniejsze jednak pozostają wspomnienia i relacje nawiązane pomiędzy młodzieżą. Społeczność Metalki ma nadzieję na rewizytę kolegów z Otto Brenner Schule z Dolnej Saksonii w maju 2025 r.
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) to organizacja, która umożliwia spotkania i współpracę młodych ludzi z Polski i Niemiec. Dofinansowuje i merytorycznie wspiera polsko-niemieckie i trójstronne projekty wymiany. Dla osób organizujących spotkania PNWM oferuje szkolenia, konferencje i seminaria oraz wydaje publikacje. PNWM jest organizacją międzynarodową utworzoną przez rządy Polski i Niemiec w 1991 roku, równocześnie z podpisaniem traktatu dobrosąsiedzkiego. Od początku istnienia PNWM dofinansowała ponad 80 tysięcy projektów wymiany, w których udział wzięło przeszło 3 miliony młodych ludzi.