Poszukiwanie własnej tożsamości może stanowić dyskomfort dla dorastającego człowieka. Nastolatków często dręczą różne wątpliwości, dotyczące m.in. tego, czy jest on rzeczywiście taki, jaki powinien być, dodatkowo źródłem zmartwień bywa to, że dorastający nie wie, jakim człowiekiem w przyszłości być powinien. Tego rodzaju wątpliwości są normalnym etapem dorastania i kształtowania się psychiki. Jednak bardzo często młodzi ludzie nie radzą sobie z ogromem zmian zachodzących w sferze psychicznej i fizycznej, wtedy mogą pojawić się zaburzenia depresyjne, które powodują obniżony nastrój, nastolatkowie skarżą sią wtedy na złe samopoczucie oraz poczucie bezradności. Dodatkowo bywają ciągle zmęczeni, towarzyszą im zaburzenia snu i łaknienia, różnego rodzaju bóle, umiejscowione najczęściej w dolnych partiach klatki piersiowej lub w głowie. Nastolatek stopniowo pogrąża się w apatii i nudzie, ma poczucie izolacji, wycofuje się z kontaktów z rówieśnikami, nie tylko ich unikając, ale również odtrącając ze złością. Staje się przez to jeszcze bardziej osamotniony i pełen wewnętrznego bólu. Różnego rodzaju dolegliwości i zmiany nastroju nastolatka mogą wskazywać, że cierpi on na zaburzenia depresyjne. Jednocześnie młody człowiek staje się podatny na wpływ różnego rodzaju zewnętrznych oddziaływań, które choćby na chwilę ten ból uśmierzą. Młody człowiek nie do końca rozumie, co i dlaczego się z nim dzieje, jednego jest pewien, musi znaleźć pomoc. Sposoby, jakie wprowadza w życie często nie zyskują miana odpowiednich, przynoszą natomiast natychmiastową, lecz krótkotrwałą ulgę. Antyspołeczne zachowania dając atmosferę podniecenia i niebezpieczeństwa łagodzą ból depresji. Sięganie po narkotyki niweluje chwilowo wewnętrzne rozterki, gwarantuje euforię i oderwanie od beznadziejnej rzeczywistości. Młodzi ludzie podejmują kontakty seksualne, by poprzez fizyczne doznania osiągnąć zadowolenie duszy. Niejednokrotnie poczucie bezradności i beznadziejności doprowadza do zachowań suicydalnych, które według nich są antidotum definitywnym, stuprocentowym i skutecznym na uśmierzenie wszelkiego bólu, lecz często również jedynym sposobem dziecka, by zwrócić na siebie uwagę, powiedzieć „ja naprawdę cierpię”. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym diagnozowanie młodzieńczej depresji jest istnienie tzw. „uśmiechniętej” formy depresji. Polega ona na tym, iż nastolatek, by nie budzić podejrzeń przywdziewa na użytek otoczenia maskę osoby ogólnie zadowolonej, radosnej, optymistycznie nastawionej do świata. Dopiero w samotności pozwala sobie na okazanie bezmiaru cierpienia i smutku, jaki nim rządzi. Szczególnie w tym przypadku uwidacznia się znaczenie udziału domu rodzinnego w prawidłowym zdiagnozowaniu trudności. Rozpowszechnienie depresji wśród populacji nastolatków jest zatrważające i z roku na rok wzrasta. Zważywszy jednak na fakt, iż okres adolescencji jest etapem rozwoju człowieka bardzo burzliwym i pełnym, często radykalnych przemian, podatność jego na różnego rodzaju czynniki zakłócające nie powinna zdumiewać. Świat dziecka ulega w tym okresie zupełnemu przewartościowaniu, kryzys dotyka każdej ze sfer jego życia. Dotychczasowe autorytety zostają „obalone”, dochodzi do konfrontacji wcześniejszych wyobrażeń o sobie z rzeczywistością, czego efektem jest przeważnie mniej korzystny obraz siebie, poczucie braku kompetencji i adekwatności oraz wątpiące pytanie o sens świata.
Należy zawsze reagować w przypadku zaobserwowania u młodego człowieka objawów depresji. Często choroba przebiega skrycie, upośledzając stopniowo funkcjonowanie nastolatka – ujawnia się ona zmianami w zachowaniu.
Jak wspierać nastolatka chorego na depresję?
– uwierz, że to choroba, a nie złe zachowanie, czy też „wymysł” nastolatka
– nie oczekuj, że dziecko „ w końcu coś z tym zrobi”. Osoba z depresją nie kontroluje swojego nastroju- nie ma wpływu na to czy jest smutna lub rozdrażniona, czy też właśnie poczuła się lepiej. Ją też to denerwuje i często sobie z tym nie radzi, dlatego musi wiedzieć, że ktoś daje radę, że może znaleźć w kimś oparcie
– nie oceniaj i nie krytykuj objawów choroby, wykaż się wyrozumiałością
– pamiętaj, że Twoje dziecko potrzebuje zainteresowania jego życiem
– wiedz, ze nastolatki w depresji potrzebują kontroli, wsparcia i asertywności dorosłych gdy ich żądania są niedorzeczne
– nie przykładaj zbyt dużej wagi do drażliwości dziecka, staraj się ją ignorować. Drażliwość jest typowym objawem depresji u nastolatków
– nie obwiniaj siebie ani dziecka o zachorowanie, to do niczego dobrego nie prowadzi
– nie mów, ze dziecko jest leniwe, jeśli ma gorsze wyniki w nauce, bo to jest dla niego bardzo krzywdzące. Pogorszenie wyników w nauce to typowa konsekwencja depresji- spadku nastroju, trudności w koncentracji, poczucia, ze nic nie może się udać
– chwal za każdy, nawet najdrobniejszy sukces
– nie oczekuj szybkich zmian w zachowaniu dziecka, depresja to choroba, której leczenie wymaga czasu
– postaraj się obserwować dziecko i podziel się wnioskami z wychowawcą, pedagogiem, psychologiem.
Zadbaj o to by Twoje dziecko było pod opieką specjalistów.
Literatura:
- M. F. Padioleau, „Nastolatki – czyli co się dzieje z ciałem i duszą gdy ma się 13 – 18 lat”;
- H. Campbell, „Twój nastolatek potrzebuje ciebie”;
- Z. Gaś, „Pomoc psychologiczna młodzieży”;
- A. Hart, „Twoje dziecko i stres”;
- R. Vasta, M.Haith, S.Miller, „Psychologia dziecka”;
- M. Orwid, K. Pietruszewski, „Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży”.